Przyczyny bezrobocia
Teorie ekonomiczne precyzują dwa poglądy związane z przyczynami bezrobocia. Pierwszym z nich jest często przytaczane ujęcie klasyczne. Założenia klasycznej koncepcji rynku pracy w gospodarce wolno rynkowej, zakładają brak występowania innych rodzajów bezrobocia, niż bezrobocie frykcyjne i dobrowolne. Jednocześnie koncepcja ta zakłada ukształtowanie stanu równowagi w ramach rynku pracy, charakteryzującego się pełnym zatrudnieniem, w wyniku wprowadzenia przez określony kraj całkowitych zasad wolnego rynku, nie ograniczonych przez przepisy prawne i obostrzenia ze strony państwa.
Obserwowane, większe niż frykcyjne, bezrobocie także w ramach krajów, które posiadają gospodarkę o charakterze wolnorynkowym, tłumaczone jest w przedstawianych teoriach nadmiernym interwencjonizmem państwa i ograniczaniem mechanizmów wolnorynkowych. Należy jednak zwrócić uwagę, że prezentowane podejście do zagadnienia bezrobocia znajduje potwierdzenie w niższym poziomie bezrobocia w krajach, w których polityka gospodarcza jest zbliżona zasadom klasycznym, oferującymi jak największe swobody wolnorynkowe, w porównaniu z krajami, które decydują się na ograniczanie mechanizmów kapitalistycznych, gdzie obserwowane bezrobocie jest znacznie wyższe. Klasycy zalecają więc w odniesieniu do polityki gospodarczej państwa, tworzenie możliwie najlepszych uwarunkowań zapewniających nieograniczony rozwój mechanizmów wolnego rynku. Niekorzystne w ich opinii są jakiekolwiek typu ingerencje państwa związane ze sztucznym regulowaniem popytu i podaży.
Inne podejście precyzują keynesiści, skłaniający się ku innej teorii powstawania bezrobocia w ramach gospodarki wolnorynkowej. Założeniem tej teorii jest przekonanie, że w odniesieniu do warunków wolnego rynku zawsze występować będzie tendencja do istnienia braku równowagi na rynku pracy. Skutkiem tego jest samoczynne powstawanie nadwyżek podaży siły roboczej w odniesieniu do popytu, czego konsekwencją jest bezrobocie.
Przyczynami takich tendencji jest niewystarczająca wartość popytu na oferowane dobra, przyjmujące postać towarów i usług. Małe wartości popytu konsumentów na dobra skutkują koniecznością zmniejszania produkcji przez producentów, czego konsekwencją jest zmniejszanie zatrudnienia. W rezultacie pojawia się bezrobocie, które nie może być zniwelowane zasadami funkcjonowania wolnego rynku. Mimo oczywistego charakteru przedstawionych zależności, część ekonomistów, podaje przykłady niezgodnego z tymi teoriami zachowania rynku. Wybrane przykłady pokazują, że mimo rekordowych przyrostów produkcji przemysłowej, nie obserwowano znaczący spadku bezrobocia.
Sytuacja wygląda inaczej w przypadku bezrobotnej młodzieży, gdzie źródeł bezrobocia można doszukiwać się w tych samych przyczynach, które wpływają na zwiększenie bezrobocia innych grup społecznych, jednak w przypadku ogólnych uwarunkowań bezrobocia, przyczyny związane z bezrobociem młodzieży mogą mieć zróżnicowaną siłę oddziaływania.
Można wyróżnić kilka podstawowych przyczyn oddziałujących na bezrobocie wśród młodzieży:
- całkowity brak, lub niedostateczne doświadczenie zawodowe;
- brak doświadczeń, wiedzy i umiejętności związanych z metodami poszukiwania pracy, ale również oczekiwaniami pracodawców i uwarunkowaniami rynku pracy;
- brak samodzielności o charakterze finansowym;
- przejawianie nieadekwatnego do posiadanych kwalifikacji poziomu oczekiwań w stosunku do uwarunkowań płacowych i charakteru proponowanej przez pracodawców pracy;
- możliwości podejmowania pracy w ramach szarej strefy.
