Bariery innowacyjności w Polsce

Jedną z najważniejszych barier wzrostu innowacyjności polskiej gospodarki jest niski poziom wydatków, które są ponoszone na działalność badawczą i rozwojową. Taki niski poziom wydatków wynika głównie ze zbyt niskiego poziomu zaangażowania środków niepublicznych, szczególnie środków pochodzących z przedsiębiorstw. Przyczyny związane z niedostatecznym zaangażowaniem środków ze strony sektora prywatnego w sferę badań i rozwoju wynikają między innymi z wysokich kosztów i istotnego ryzyka takich działań. W szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa dominujące w polskiej gospodarce, nie dysponują środkami na działalność rozwojową i badawczą. Jednocześnie banki nie są chętne na udzielanie kredytów na takie projekty traktując kredytowanie tego sektora jako ryzykowne i kosztowne w obsłudze, ponieważ wiąże się to z dużą liczbą małych działań, a przez to mało opłacalne. Braki stwierdzić można także w funduszach kapitału wysokiego ryzyka, które inwestowałyby w małe projekty, które w przypadku wielu krajów są ważnym instrumentem wdrażania działalności o charakterze naukowym, badawczym, rozwojowym i innowacyjnym do praktyk obowiązujących w gospodarce. [źródło: 1]

Istotną barierą, która powinna być brana pod uwagę w kontekście innowacji i dążenia do większego poziomu zaawansowania technologicznego, jest brak chęci i przekonania wśród przedsiębiorstw, że warto inwestować w innowacje. Innowacja najczęściej wiąże się ze zwiększonym ryzykiem, które stwarza zagrożenie odrzucania nowych pomysłów, szczególnie, że polski rynek nieustannie chłonie produkty, które nie są innowacyjne. W sytuacji nasycenia rynku i zmiany oczekiwań konsumentów, którzy zaczną oczekiwać nowych rozwiązań, innowacja stanie się opłacalna. Dlatego też barierą innowacji w tym kontekście jest brak przekonania przedsiębiorców, że warto podjąć ryzyko.

Na podstawie utrzymującego się popytu małe prywatne firmy skupiają się przede wszystkim na sprawdzonych metodach i wieloletnich technologiach. Ich dostępność jest wysoka, dlatego, że działają one w gospodarce od dłuższego okresu czasu i ich posiadanie nie wiąże się z koniecznością ich ochrony. Jest to cechą charakterystyczną dla koncernów, które bronią know-how jak najcenniejszych zasobów.

Duże znaczenie ma również brak odpowiednio przygotowanego i dużego zaplecza badawczego, co jest kolejną barierą stojącą przed innowacjami. Przedsiębiorstwa, które mają świadomość tego, że mogą stać się pionierami w realizowanej działalności potrzebują motywacji i determinacji, by zmienić politykę i zamiast otwierania zakładów opierających się o sprawdzone, tradycyjne rozwiązania, otworzyć zakład, który będzie bazował na najnowszych technologiach wraz z działem badawczym, gdzie możliwe będzie rozwijanie tych rozwiązań. Tego typu projekty rzecz jasna są realizowane także w Polsce, jednak zdecydowana większość to projekty bazujące na rozwiązaniach tradycyjnych.

Barierą stojącą na rozwoju innowacyjności, paradoksalnie są również ograniczone możliwości jej wspierania. Wynika to z faktu, że system wyboru projektów, mogących liczyć na wsparcie, jest przystosowany do zainteresowania związanego z potencjalnymi źródłami wsparcia i nie przewiduje miejsca na podejście indywidualne.

Do najczęstszych barier zaliczyć można: [źródło: 2]

• brak środków finansowych na pokrycie kosztów badań i rozwoju lub dostępu do źródeł finansowania
• za duża liczba regulacji prawnych i procedur związanych z uzyskaniem dotacji
• brak personelu posiadającego odpowiednie kwalifikacje, albo problemy ze znalezieniem takich pracowników
• niedostateczny dostęp do ośrodków, w których możliwe jest rozwijanie innowacji

1. W Kasperkiewicz, E. Kwiatkowski „Rynek pracy i innowacyjność gospodarki w kontekście integracji Polski z Unią Europejską”, Łódź, 2006, str. 52

2. Edyta Łyżwa „Bariery innowacyjności w przedsiębiorstwach”, Kielce, 2008, Akademia Świętokrzyska, str. 8.