Sposoby radzenia sobie wychowawców z dziećmi z zespołem ADHD w grupie przedszkolnej - wyniki badań
W niniejszej pracy przedmiotem badań jest radzenie sobie wychowawców z dziećmi z zespołem ADHD w grupie przedszkolnej. Celem badań jest poznanie sposobów radzenia sobie wychowawców z dziećmi z zespołem ADHD w grupie przedszkolnej.
Sprecyzowano następujące problemy badawcze:
- Jakie są najczęstsze problemy wychowawców z dziećmi z ADHD w grupie przedszkolnej ?
- Jakie są sposoby radzenia sobie wychowawców z dziećmi z ADHD w grupie przedszkolnej ?
Hipoteza główna badań zakłada, że sposoby radzenia sobie wychowawców z dziećmi z ADHD w grupie przedszkolnej są skuteczne.
Zmienną zależną określono jako skuteczność sposobów radzenia sobie wychowawców z dziećmi z ADHD w grupie przedszkolnej. Jako zmienne niezależne przyjęto sposoby radzenia sobie wychowawców z dziećmi z ADHD w grupie przedszkolnej.
Badania realizowane w niniejszej pracy zostały przeprowadzone z wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego. Wykorzystano sondaż jednorazowy na próbie nie ważonej. W prezentowanych badaniach została wykorzystana technika ankiet.
W pierwszej części badania ankietowani zostali poproszeni o sprecyzowanie jakie było zachowanie dziecka z ADHD w chwili przyjęcia do przedszkola. Większość badanych podkreśla, że zachowanie dzieci znacznie odbiegało od zachowania pozostałych dzieci. Najczęściej wskazywano na trudności związane z komunikacją, trudności dzieci z koncentracją, czy brak stosowania się do zaleceń wychowawców. W przypadku większości dzieci nie można mówić o dodatkowych zaburzeniach rozwoju. Tylko w przypadku dwójki dzieci wychowawcy potwierdzają występowanie takowych.
Pytanie trzecie ankiety odnosiło się do określenia, czy dziecko z ADHD sprawia trudności wychowawcze. Odpowiedzi przedstawiono w wykresie 1. Większość badanych (14 osób) stwierdza, że dziecko z ADHD sprawia problemy wychowawcze. 6 osób zaprzecza. Potwierdza to wiedzę podręcznikową, zgodnie z którą wychowanie dziecka nadpobudliwego jest znacznie bardziej utrudnione, niż w przypadku pozostałych dzieci.
Wykres 1. Czy dziecko z ADHD sprawia trudności wychowawcze
Pytanie czwarte ankiety związane było z określeniem przez badanych, czy dziecko z ADHD jest akceptowane w grupie przez rówieśników. Odpowiedzi przedstawiono na wykresie 2. Ponad połowa dzieci nadpobudliwych nie jest akceptowana przez rówieśników (11 wskazań). Również tutaj potwierdza się wiedza teoretyczna, zgodnie z którą dzieci z ADHD mogą mieć poważne problemy z funkcjonowaniem społecznym, choć nie w każdym przypadku sytuacja ta jest regułą.
Wykres 2. Akceptacja dziecka nadpobudliwego przez rówieśników
Pytanie piąte związane było ze sprecyzowaniem przez badanych kto odbiera dziecko z przedszkola. Odpowiedzi ankietowanych przedstawiono w na wykresie 3. W przypadku zdecydowanej większości dzieci (12 dzieci) są one odbierane przez matkę. 6 badanych wskazało na ojca dziecka jako osobę odbierającą i tylko 2 na inne osoby.
Wykres 3. Osoba odbierająca dziecko nadpobudliwe z przedszkola
Pytanie szóste związane było ze sprecyzowaniem przez badanych, czy dzieci są przeważnie odbierane punktualnie. Odpowiedzi badanych przedstawiono na wykresie 4. Zgodnie z uzyskanymi odpowiedziami większość dzieci (15 wskazań) jest odbierana punktualnie. W przypadku 2 dzieci, nie są one odbierane punktualnie. 3 osoby nie mają wiedzy związanej z punktualnością odbierania dzieci.
Wykres 4. Punktualne odbieranie dzieci z ADHD z przedszkola
Pytanie siódme związane było z określeniem przez badanych, czy dziecko nawiązuje kontakty społeczne z rówieśnikami w trakcie pobytu w przedszkolu. Odpowiedzi zostały przedstawione na wykresie 5. Zgodnie z odpowiedziami badanych niecała połowa dzieci z ADHD nawiązuje poprawne kontakty z rówieśnikami, w przypadku pozostałej części dzieci kontakty te są utrudnione lub nie są poprawne. Jest to typowa sytuacja dla dzieci nadpobudliwych, które częściej starają się zwrócić na siebie uwagę pozostałych dzieci niegrzecznymi zachowaniami, co może jeszcze bardziej zniechęcać pozostałe dzieci do kontaktów z dziećmi nadpobudliwymi, niż nawiązują prawidłowe relacje z otoczeniem.
Wykres 5. Nawiązywanie kontaktów przez dzieci z ADHD z rówieśnikami w przedszkolu
Pytanie ósme ankiety odnosiło się do sprecyzowania przez badanych, czy dzieci z ADHD biorą czynny udział we wszystkich zabawach. Odpowiedzi przedstawia wykres 6. Zgodnie z odpowiedziami badanych w przypadku 17 dzieci, biorą one udział we wszystkich zabawach. W przypadku 1 dziecka nie bierze ono udziału we wszystkich zabawach. 2 badane osoby nie posiadają wiedzy na ten temat. Taka sytuacja jest raczej wynikiem usilnych starań ze strony wychowawców, niż faktycznego chętnego udziału dzieci nadpobudliwych, które najczęściej trudno zachęcić do udziału we wszystkich zabawach.
Wykres 6. Udział dziecka z ADHD we wszystkich zabawach przedszkolnych
Pytanie dziewiąte związane było ze sprecyzowaniem przez badanych, czy podczas zabaw z rówieśnikami dziecko z ADHD sprawia kłopoty. Odpowiedzi przedstawiono na wykresie 7. Zgodnie z odpowiedziami badanych w przypadku 9 dzieci można mówić o kłopotach w trakcie zabaw z rówieśnikami. 8 osób zaprzecza, by takie kłopoty miały miejsce, a 3 osoby nie wiedzą. Widać tu wyraźnie, że dzieci nadpobudliwe bardzo często (częściej niż w co drugim przypadku) mogą i sprawiają problemy w trakcie zabaw z rówieśnikami. Oznacza to konieczność poświęcania im znacznie większej uwagi i skupienia, niż ma to miejsce w przypadku pozostałych dzieci.
Wykres 7. Czy dziecko z ADHD sprawia kłopoty podczas zabaw z rówieśnikami
Pytanie dziesiąte związane było ze sprecyzowaniem przez badanych, czy w trakcie wycieczek poza teren przedszkola dziecko z ADHD słucha wychowawców. Odpowiedzi na to pytanie przedstawiono na wykresie 8. Podobnie jak podczas zabaw z rówieśnikami, także wyjścia poza teren przedszkola z dziećmi z ADHD oznaczają problemy, konieczność zwiększonej kontroli i uwagi. Potwierdzają to odpowiedzi badanych, z których tylko 7 osób potwierdza, że dzieci nadpobudliwe słuchają wychowawców w takich sytuacjach. 9 osób zaprzecza, a 4 nie wiedzą.
Wykres 8. Czy dziecko z ADHD słucha wychowawców podczas wyjść poza teren przedszkola
Największe problemy związane z wychowaniem dziecka z ADHD dotyczą w opinii badanych konieczności poświęcania mu ogromnej uwagi. Trudne jest wypracowanie konkretnych efektów, ponieważ ze względu na trudności z koncentracją dziecko nadpobudliwe nie może się skupić i jest znacznie trudniej do niego dotrzeć, przekazać mu swoje uwagi, zainteresować go zabawą, czy zachęcić do spokojnej zabawy z rówieśnikami, która w szczególnym stopniu wpływa na jego rozwój.
Zgodnie z odpowiedziami badanych najczęściej stosowanymi zabawami w przypadku dzieci nadpobudliwych są zabawy aktywne w ujęciu fizycznym, jednak należy pamiętać, że nie zawsze tego typu zajęcia są możliwe. W takich przypadkach najczęściej stosuje się różnego rodzaju puzzle, quizy, czy układanki.
Najtrudniejsze do zaakceptowania zachowania dzieci z ADHD związane są z zaburzeniami koncentracji. Często oznacza to konieczność poświęcania tym dzieciom wielokrotnie więcej uwagi niż pozostałym. Problematyczne są również aspekty relacji dzieci nadpobudliwych z pozostałymi dziećmi w przedszkolu.
Pytanie czternaste dotyczyło określenia przez badanych, czy dzieci z ADHD chętnie komunikują się z pozostałymi osobami w przedszkolu. Odpowiedzi przedstawiono na wykresie 9. Zgodnie z odpowiedziami badanych większość dzieci z ADHD ma problem z komunikacją z pozostałymi osobami w przedszkolu – takiej odpowiedzi udzieliło 12 badanych. 5 osób wskazało na odpowiedź potwierdzającą chętną komunikację dzieci chorych z pozostałymi osobami w przedszkolu. 3 osoby nie wiedzą.
Wykres 9. Czy dzieci z ADHD chętnie komunikują się z innymi osobami w przedszkolu
Pytanie piętnaste odnosiło się do określenia przez badanych, czy w przedszkolu obowiązują określone zasady i są przestrzegane przez dzieci z ADHD. Odpowiedzi uzyskane w tej części badania przedstawia wykres 10. Zgodnie z odpowiedziami badanych w przypadku 9 dzieci w przedszkolu obowiązują zasady i są przez dzieci przestrzegane, a w przypadku 11 dzieci jest przeciwnie. Żaden badany nie wskazał na odpowiedź, że nie wie.
Wykres 10. Czy zasady obowiązujące w przedszkolu są przestrzegane przez dzieci z ADHD
Dzieci w przedszkolu mają szereg obowiązków, głównie związanych z porządkiem funkcjonowania przedszkola, czyli dotyczących szacunku do wychowawców i pracowników przedszkola i wykonywania poleceń z ich strony, ale również obowiązki te dotyczą pomocy w sprzątaniu zabawek i miejsc zabaw, zachowanie zasad kultury itp.
Badani przyznają, że dzieci nadpobudliwe wymagają szczególnej uwagi i pomocy ze strony wychowawców. Najczęściej związane jest to z trudnościami wychowawczymi, problemami z koncentracją uwagi, czy też problemami komunikacyjnymi i w zakresie funkcjonowania w grupie przedszkolnej.
Pytanie osiemnaste dotyczyło sprecyzowania przez badanych, czy dzieci słuchają wychowawców oraz pracowników przedszkola. Odpowiedzi przedstawiono na wykresie 11. Zgodnie z odpowiedziami badanych zdecydowana większość dzieci z ADHD nie słucha wychowawców i pracowników przedszkola (13 wskazań), co niewątpliwie sprawia, że praca z tymi dziećmi jest wyjątkowo trudna. 5 osób wskazało, że nie ma problemów ze słuchaniem, a 2 osoby nie są w stanie odpowiedzieć na to pytanie.
Wykres 11. Czy dziecko z ADHD słucha wychowawców i pracowników przedszkola
Pytanie dziewiętnaste związane było ze sprecyzowaniem przez badanych, czy dzieci z ADHD biorą czynny udział w teatrzykach przedszkolnych. Odpowiedzi ankietowanych przedstawiono na wykresie 12. Zdecydowana większość badanych stwierdza, że dzieci z ADHD nie biorą czynnego udziału w teatrzykach przedszkolnych (17 wskazań). Tylko 2 osoby odpowiedziały twierdząco, a 1 nie wiedziała. Wyniki uzyskane w tej części badania potwierdzają jak trudna może być praca z dziećmi nadpobudliwymi.
Wykres 12. Czy dzieci z ADHD biorą udział w teatrzykach przedszkolnych
Pytanie dwudzieste odnosiło się do sprecyzowania, czy dzieci nadpobudliwe mają problemy z nauką języka angielskiego. Odpowiedzi na niniejsze pytanie przedstawiono na wykresie 13. Większość dzieci z zespołem ADHD ma poważne problemy z nauką języka angielskiego, co potwierdza 17 badanych osób. 1 osoba nie stwierdza takich problemów, a 2 osoby nie mają takiej wiedzy.
Wykres 13. Czy dzieci z ADHD mają problemy z nauką języka angielskiego
Pytanie dwudzieste pierwsze dotyczyło określenia przez badanych, czy dzieci z ADHD mają problemy z zajęciami ruchowymi i muzycznymi. Odpowiedzi zawiera wykres 14. W przeciwieństwie do problemów stwierdzanych podczas nauki języków, czy zajęć wymagających odpowiedniego skupienia, dzieci nadpobudliwe chętnie biorą udział w zajęciach ruchowych i muzycznych, co potwierdza 16 badanych osób. 2 osoby zaprzeczają, a 2 nie dysponują niezbędną wiedzą.
Wykres 14. Czy dzieci z ADHD mają problemy z zajęciami muzycznymi i ruchowymi
Pytanie dwudzieste drugie skupia się na określeniu przez badanych, czy dzieci z ADHD biorą czynny udział w zajęciach muzycznych i ruchowych. Zgromadzone odpowiedzi przedstawiono na wykresie 15. Zgodnie z odpowiedziami ankietowanych większość dzieci nadpobudliwych nie bierze udziału w porządkowaniu sali wraz z innymi dziećmi (13 odpowiedzi). W przypadku 6 osób udział taki jest obserwowany. 1 osoba nie jest w stanie sprecyzować odpowiedzi. Problemy z nakłonieniem dzieci nadpobudliwych do sprzątania sali mogą wynikać z faktu, że dzieci te bardzo szybko się nudzą i potrzebują nieustannie nowych wrażeń i zmienności sytuacji. Monotonna czynność sprzątania może sprawiać tego typu trudności.
Wykres 15. Czy dzieci nadpobudliwe biorą udział w porządkowaniu sali przed i po zajęciach
Badani podkreślają występowanie problemów podczas leżakowania dzieci nadpobudliwych. Opisywane są sytuacje skutku przeciwnego do zamierzonego, gdy dzieci zamiast odpocząć i się wyciszyć siadają, zaczynają śpiewać, zakłócając ciszę i przerywając odpoczynek innych dzieci, dezorganizując tym samym leżakowanie całej grupy.
