Komunikacja polityczna a propaganda
Komunikowanie publiczne i niepubliczne różnią się zasadniczo, przy czym granica między nimi bywa niejednoznaczna. Przeważnie można je rozróżnić poprzez temat wypowiedzi, gdzie publiczne dotyczy spraw zbiorowych, a niepubliczne indywidualnych. Niemniej jednak, codzienne doświadczenia komunikacyjne pokazują, że to rozróżnienie nie zawsze jest jednoznaczne, np. publiczne dyskusje o życiu prywatnym w mediach czy prywatne rozmowy na tematy publiczne. Kluczową cechą komunikacji publicznej jest istnienie zamierzonego odbiorcy zbiorowego. Jednakże, czy taki odbiorca jest planowany, czy przypadkowy, jest kwestią, która budzi kontrowersje. Wypowiedź musi być celowo skierowana do zbiorowego odbiorcy, choć ilość odbiorców nie jest ograniczona. Natomiast, jeśli wypowiedź jest adresowana do określonego grona, traci ona charakter publiczny. Istnieją również sytuacje, gdzie prywatna rozmowa zostaje nagrana i upubliczniona, co pomimo braku zamierzonego odbiorcy, nadaje jej charakter publiczny.
Komunikacja polityczna jest częścią komunikacji publicznej, jednakże jej uczestnikami są trzy grupy: aktorzy polityczni, media masowe i obywatele. Stopień zaangażowania w politykę może się różnić, od bezrefleksyjnego akceptowania decyzji władzy do uczestnictwa w strukturach politycznych. Komunikowanie polityczne jest zarówno częścią komunikacji publicznej, jak i wykracza poza nią, będąc jednocześnie krzyżującym się z komunikacją niepolityczną.
W państwie o ustroju niedemokratycznym przeważa komunikacja polityczna jednostronna. Przekaz wiadomości odbywa się jednostronnie od władz do społeczeństwa. Obywatele mają do dyspozycji tylko urzędowy, dosyć ograniczony kanał przekazu informacji od władzy, z tego powodu rząd często bywa zdziwiony reakcją społeczną i bezładnie na nią reaguje. Jest to państwowy monopol na informacje, a środki masowego przekazu prawie w całości są własnością państwa, które cenzuruje informacje. Komunikacja polityczna jednostronna jest postrzegana jako podobna do propagandy.
Propaganda może być interpretowana jako duża liczba czynności o charakterze społecznym, które są podporządkowane wybranej ideologii grupowej, kierowanych jednocześnie przez węższą grupę, dla realizacji określonego celu, związane z zakorzenieniem tej ideologii tam, gdzie nie jest ona dotychczas uznawana. [źródło: 1] Propaganda jest to wywieranie wpływu przez władzę za pomocą zróżnicowanych, nierzadko niemoralnych środków np. manipulowanie opinią, postawą i zachowaniem społeczeństwa. Propagandę można też pojmować szerzej, tak jakby zasadniczo zastępować mogła pojęcie komunikacji politycznej. Jest to jednak niespecjalnie praktyczne. Powodem może być to, że propaganda ma dla obywateli bardzo negatywne skojarzenia, ponieważ łączy się ona z manipulacją, wojną psychologiczną, reedukacją, praniem mózgów, jak również ze stosowaniem propagandy w państwach totalitarnych.
1. Franciszek Mirek „Zarys socjologii”, Lublin, 1948, Wydawnictwo Naukowe KUL, str. 337.
